| Notes |
["Artikel gewijd aan twee werken : Zie Benijd en Beklaagd\n\nAlgDagbladNedIndië 4 (1876) 285 (2 dec)\nherdrukt in LFK XI, 111-121 (Praamstra 429)\n\nzie begin voor algemene opm.\n\n112\nBehoef ik te zeggen dat indien Hester Wene (zoo noemde aanvankelijkmevrouw Van Westhreene zich) al de zwarigheden, die zij op den gekozen weg ondervinden moest, zegevierend te boven was gekomen, hare Oudvelders verdienen zouden klassiek te heeten? Ziehier een paar voorname punten, waarin de schrijfster mij toeschijnt te kort te zijn geschoten.\n\n113\nZal ik mijne ware meening zeggen? Hester Wene's roman is voor een te groot gedeelte verzonnen, en alleen de niet-verzonnen gedeelten zijn waarlijk fraai. \n\n114\nDe strijd tusschen Egidius en Eveline - den regtzinnigen predikant en het vrijzinnig meisje, - is in Nederland niet het eerst door Hester Wene geschilderd. Eene andere hollandsche schrijfster, die zich Van Walcheren noemt en Penserosa uitgaf, is haar daarin voorgeweest. Maar Hester Wene's proef is beter geslaagd, en de Oudvelders zijn een degelijker boek dan Penserosa. \n\n114\nDoch Hester Wene is eene getrouwde hollandsche dame; en de getrouwde hollandsche vrouwen vinden het oorbaar en natuurlijk dat zelfs ideale godsdienstleeraren, zelfs geloofshelden, zelfs martelaren, trouwen en kinderen krijgen. Het is reeds eene voorname koncessie dat Hester haar predikant Egidius laat sterven even vóór het ingaan der bruiloft. De toestand is zoo hagchelijk als het kan. Voltaire zou er om geglimlacht hebben. Egidius begeeft zich in den echt, letterlijk bij wijze van gezondheidsmaatregel. Een oudere kollega, zelf getrouwd, is uitvinder van het plan. Een medicus werkt het in de hand. Twee oude jongejufvrouwen, tantes van de bruid, zeggen er amen op. De bruid leent er zich toe. Enfin, eene uiterst zonderlinge historie. Doch de waardige schrijfster blikt noch bloost. Zooals ik zeide: zij vindt zichzelf reeds zeer esthetisch dat zij zoo veel achterwege heeft gelaten.\n\nWil men haar van hare sterkere zijde leeren kennen, men zie welk eene flinke vrouw zij van tante Eva weet te maken, hoe natuurlijk het jonge meisje Sofie Rede geschilderd is, welk een pathos er spreekt uit het karakter van Johan, den braven zoon. In zulke onderwerpen is de getrouwde hollandsche vrouw thuis. Bekoorlijk is ook het hoofdstuk waar Egidius, als twaalfjarige knaap, zondags in de kerk den Heidelbergschen Katechismus opzegt. Die bladzijden zijn niet met eene pen geschreven, maar met een moederhart.\n\n120\nLangdurige oefening en buitengewone gaven zijn noodig, om met zoo weinig woorden, zoo ongezocht, zulk een afgewerkt tooneeltje te schetsen. Bij mevrouw Van Westhreene schijnen de gaven eerst onder de oefening ontwaakt te zijn. Bij andere auteurs is de lentetijd van het leven ook de bloeitijd der fantasie. Daarna komt het onderzoek, de studie. Met haar is het anders gegaan. Gedurende eene reeks van jaren vertolkte zij alleen de fantasie van derden, en eerst nadat zij eene vrouw van leeftijd geworden was, trad zij zelfstandig als, dichteres in proza te voorschijn.\n\nDit voorbeeld is leerzaam en bemoedigend. Aan haar langdurig overzetten uit vreemde talen, en aan het geweten waarmede zij dit vaak ondankbaar werk verrigtte, dankt mevrouw Van Westhreene eene dikwijls verrassende heerschappij over hare eigen spraak. De Oudvelders, haar eersteling, zijn door alle lezers terstond herkend als een werk van blijvende waarde, geschreven in uit het hart gekomen \n[p. 121]\nhollandsch. Van een nog veelzijdiger talent getuigt Benijd en Beklaagd. Trots de onwaarschijnlijkheid van één toestand, zijn alle karakters in dezen roman, zonder uitzondering, fraai van teekening; de hoofdkarakters het fraaist. De geest, waardoor het boek gedragen wordt, is de krachtige en beminlijke eener ongemeene vrouw. Men heeft met personen te doen welke eene beteekenis hebben, omdat zij de uitdrukking zijn van zedelijke werkelijkheden, weerspiegeld door een denkend verstand en eene dichterlijke verbeelding. Men ziet bij deze schrijfster tot op den bodem van het menschelijke in het algemeene zijn, en deze vernieuwde kennismaking met ons menschelijk beter-ik laat een weldadigen indruk achter.\n\nhist.mrt14\npos"]
|