| Notes |
["HOoms (codes) XCCMX 372; XEX 373; \n\n[p. 372]\n“A. Godin, Vrouwenkarakters. Drie novellen, uit het\nDuitsch, door J. H. Ebbeler. Arnhem, J. Rinkes Jr.\n\nDe Schoonzusters — Katy's verloving. Twee novellen\ndoor Catharina. Amsterdam, J. C. Loman Jr.\n\nHet is noch willekeur, noch gemakzucht, die mij beweegt om deze\ngeschriften te gader te bespreken : de inhoud geeft aanleiding daartoe. XCCMX\nWat de duitsche schrijver blijkens den titel zich voorstelde: vrouwenkarakters\nte teekenen, dat heeft onze landgenoote mede gedaan,\nal gaf zij het ook door geen opschrift te kennen.\nBeide boeken bevatten een bundeltje novellen, waarvan het eene\ntooneelen schetst uit den vreemde, terwijl het andere toestanden en\npersonen ons voor oogen voert, die op den eigen bodem thuis behooren.\nDe vrouwen spelen in beide geschriften de hoofdrol, en al ziet het\ner in de schetsen van den duitschen auteur ook niet zoo huiselijk\nuit als in die der hollandsclie schrijfster, alle deze novellen spelen\ntoch in een kleinen kring en betreffen het alledaagsche leven. Noch\nGodin, noch Catharina nopen den lezer, om in hooger sfeeren te\nverkeeren; zij wenschen beiden, dat de lezer zich thuis gevoele bij\nde kinderen hunner verbeelding.\nIndien ik nu eene vergelijking ga maken tusschen dit tweetal\nbundels, waarin, oppervlakkig gezien, zoovele punten van overeenkomst\nzijn, dan blijkt het onmiddellijk hoeveel verschil er bestaat tusschen\nde duitsche en de hollandsclie novellen, een verschil zoo groot, als\nmen wel niet vermoeden zou.\nCatharina's novellen, die niet de minste aanspraken maken door\neen of anderen pralenden titel, schetsen, ook zonder zulks uitdrukkelijk\nte vermelden, inderdaad vrouwenkarakters. Godin, die\ndoor het gekozen opschrift eene zekere beteekenis aan zijne novellen\ngeeft, heeft eigenlijk veel minder recht dan onze landgenoote, om\nzijnen arbeid op die wijze te kenschetsen. Ik laat nu daar, dat de\neerste novelle van Godin's drietal in deze rubriek niet behoort,\nzooals de auteur zelf doet gevoelen, wanneer hij door benaming en\nintrige een man en niet een vrouw tot hoofdpersoon van dit\nzijn verhaal maakt. Doch ook afgezien daarvan, zal ieder, die\nde beide bundels leest, aan Catharina den eerepalm toekennen uit\n\nBIBLIOGRAPHISCH ALBUM. 373\nhet oogpunt van karakterteekening. De laatste toch gunt den lezer\neen blik op de wordingsgeschiedenis harer personen: als onder onze\noogen worden de karakters gevormd, of wij leeren ze begrijpen\ndoor allerlei mededeelingen uit het verleden. Door den duitschen\nschrijver worden sommige eigenaardigheden in het karakter der\nvrouw wel beschreven, maar niet verklaard, tenzij men in de derde\nnovelle zoodanige proeve van karakterteekenin^ mocht willen zien,\nwat ik voor mij niet doe, omdat de heldin des verhaals als een\nnatuurlijk gevolg van hare opvoeding gebrek aan karakter verraadt.\nOok in een ander opzicht munt de uitgave van den Amsterdaiuschen\nboekhandelaar boven die des Heeren Einkes uit. Straks\nreeds wees ik met een enkel woord daarop, toen ik gewaagde\nvan het meer huiselijk karakter, dat Catharina's novellen dragen.\nDe meeste duitsche romanschrijvers en novellendichters schijnen in\nde laatste jaren zich met geen mogelijkheid te kunnen losmaken, wat\nde vruchten hunner verbeelding betreft, van de groote gebeurtenissen\ndie in 1866 en 1870 zulk een ommekeer in Duitschland\nte weeg brachten. Ik zal dit niet enkel aan chauvinisme wijten,\nmaar moet juist daarom de opmerking maken, dat het van zekere\nbeperktheid of bekrompenheid getuigt. Godin staat ten dien opzichte\nniet boven zijne bentgenooten, maar heeft twee nommers v;m\nhet drietal met de bedoelde gebeurtenissen in betrekkiiig gebracht.\nBij de vergelijking willen wij deze hebbelijkheid, die nu eenmaal\nnatuurlijk schijnt, niet in rekening brengen; maar ook afgezien\nhiervan is de hollandsche schrijfster, met het oog op hare figuren»\nveel gelukkiger geweest in de keuze der lijst, waarin zij die\nplaatste, dan de duitsche auteur XEX. In Catharina's novellen nemen\nde hoofdfiguren voordurend onze belangstelling in beslag, en wordt\nde aandacht niet van haar afgeleid, ook dan niet, als de stoifaadje\nons een gevoel van bewondering geeft. Bij Godin schijnt de\nstoffaadje soms hoofdzaak te wezen, en worden de vrouwenkarakters\nwel eens wat al te veel naar den achtergrond gedrongen. Ik\nzal in geenen dcele beweren, dat de duitsche auteur het door\nvelen zoo geprezen pessimisme dient: ook bij hem breken lichtstralen\ndoor de wolken heen; maar zulke zonnige tafereeltjes als\nde hollandsche novellendichteres weet hij niet te geven, ofschoon\nook zij in deze schetsen de keerzijde des levens volstrekt niet\ndoodzwijgt.\n\n374 BIBLIOGRAPHISCH ALBUM.\nWaartoe meer van deze bundels gezegd!\nHij, die onderhoudende, lang niet verwerpelijke, lichte lectuur\nverlangt, verzuime niet het drietal novellen te lezen, dat Ebbeler\nin redelijk goed hollandsch bij ons publiek inleidde, en hij zal zich\nniet beklagen over die kennismaking. Hij echter die van heeler\nharte genieten wil bij zijne lectuur, die iets verlangt tot verfrissching\ndes geestes en veredelend voor het gemoed, neme Catharina's\ntweetal ter hand. Niemand zal dit boeksken onvoldaan ter zijde\nleggen. Er worden daarin liefelijke herinneringen, goede gedachten\nen edele aandoeningen gewekt. Zij, die Anna en tante Catharina\nteekende, moet iets in zich zelve hebben van de fiere kracht der\neerste, en van de ware liefelijkheid der laatste, een kracht, die door\nbeproeving gelouterd, tevens liefelijk wordt, en eene liefelijkheid die\nblijft tot in lengte van dagen.\nZoolang de vrouwen onzer omgeving ons herinneren aan Catharina's\nvrouwenkarakters, zoolang wij in zoodanige typen iets van onze\nidealen terugvinden, zullen er in dezen tot pessimisme eilaas zoo\ngeneigden tijd nog zonnestraaltjes te over zijn, om ons hart voor\nversteening te bewaren. Eere der kunstenares, die ous oog en ons\nhart daarvoor geopend houdt!”\n\n(credits:De Digitale Gids, www.arik.nl (non-OCRed scans of original pages))"]
|