| Notes |
['HOoms (codes) XOX 207; \n\n[p.206]\n“Miniaturen, door Antoinette, met een woord vooraf van\nDr. Jan ten Brink. Amsterdam, J. C. Loman Jr. 1876.\n\nHet boekje is klein, uiterst klein, en beveelt zich aan door een\naanbevelend woord van Dr. Jan ten Brink; maar toch neem ik de\nvrijheid te betwijfelen of het er niet bij gewonnen zou hebben door\nnog veel kleiner te zijn; en of niet de jeugd van de schrijfster,\nen welwillendheid tegenover een opkomend vaderlandsch genie, van\nhet vrouwelijk geslacht, dien overigens zoo bevoegden kunstrechter\nparten gespeeld hebben, waar hij haar zoo "warmen lof" toezwaait\nzonder eenige beperking.\nVeel liever zou ook ik al deze zeer kleine penneschetsen — de\nmeeste beslaan slechts een of twee bladzijden van het nette miniatuurboekje,\nanderen niet eens een halve of een kwart bladzij, —\nonvoorwaardelijk kunstjuweeltjes en kabinetstukjes noemen; wat\nmen zoo ligt van Miniaturen verwacht, — immers hun verdienste\npleegt niet te bestaan in hun kleinheid, maar in den rijkdom,\nzinrijkheid en duidelijkheid van het in die beperkte ruimte saamgedrongene.\nTe liever deed ik dat, naardien, waar men den moed heeft te\nverklaren, dat men van spreukmatige, raadselachtige paradoxen en\naforismen, zooals b. v. die in Irma\'s Dagboek "in Auf der Höhe",\nof van schijnbaar alledaagsche fabels en vertelsels, gelijk velen hier,\nden diepen, verborgen zin niet weet te vatten, naardien men daar gevaar\nloopt van door den auteur en diens bewonderaars gehouden te worden,\nniet voor een lastig oprecht mensch, maar voor een bekrompen\nverstand, dat zich eigenmachtig een brevet van onbevoegdheid toekent\ntot het lezen tusschen de regels, of tot het verstaan met halve\nwoorden.\nDoch, op het gevaar af van door Antoinette onder de vinken gerangschikt\nte worden, — tegen welke arme diertjes zij een onverklaarbare\ngrieve schijnt te hebben — kom ik er ridderlijk voor uit dat\nik te vergeefs zoek naar de hooge beteekenis van stukjes als daar\nzijn "Gul of wreed", de "Tulp en de Paardebloem", "Die twee\nverstonden elkander", "Een Hersenschim" en "Een korte maar\ndroevige Geschiedenis;" terwijl ik "Vooruitgang" en "Zaaien op een\nSteen", geen Miniaturen, maar met den groven boender opgelegde\n\nBIBLIOGRAPHISCH ALBUM. 207\ntooneel-effecten durf noemen, en een of twee andere stukjes, vooral\nhet laatste, charges.\nAls ik haar goed beoordeel, dan heeft onze jeugdige schrijfster een\nwarm hart en een zeer ontvlambare verbeelding, en daarmee zioh\nte veel verdiept in zekere mode-lectuur ; waardoor sommige harer\nuitingen, bewust of onbewust, echos geworden zijn der Multatuli-\nWelUchmerz die zoo gaarne aan anderen — vooral de maatschappij —\nverwijt, wat, in negen van de tien gevallen, een onvermijdelijk gevolg\nis van het onberedeneerd toegeven aan eigen passies. XOX\nOm deze beschuldiging te staven dien e een ontleding van het\nlaatste stukje dat, mijns inziens, het bundeltje bepaald ontsiert.\nWat is haar "Paria in de Maatschappij ?"\nMet de rechtskwestie laat ik mij niet in; waar een kind dat een\ngeranium stal in Engeland, en een boerenknecht die koolstruiken\nwegnam in Holland, beiden daarvoor in den kerker boeten moesten\n(voor hoe lang ben ik vergeten), daar is het heel mogelijk dat "drie\nmaanden cellulair" het minimum is dat op "diefstal door overklimming"\nstaat, al is het van een mand peren.\nMaar het is hier niet de maatschappij die dien man tot een\nparia maakt, het is de man zelf die in alle mogelijke opzichten\nvergeet "wat zijn moeder hem leerde", en ook wat het gezond verstand\nen de ervaring prediken. Ik bid u wat voor een kerel is dat,\ndie eerst "zulk een lust in peren" heeft, dat hij bij een buurman\noverklimt, niet om er een of twee te snoepen (of die buurman zooveel\nboomen bezit als de ander vruchten nam, doet niets ter zake), maar\nom eenvoudig den heelen mand weg te nemen? En die, als hij\ndaarop zeer billijk gestraft wordt (waar zou anders de grens blijven\ntusschen strafbaar en straffeloos begeeren van eens andermans goed P),\nomdat hij in twee dagen — zegge "twee dagen" — geen werk\nkan vinden (hij heeft zeker niet heel flink gezocht), even eenvoudig\nbij een horologiemaker inbreekt, dewijl die man "goud, en hij geen\nbrood" heeft, en zich op die manier voor het vervolg onmogelijk\nmaakt! Hij moet niet aan God en menschen vertwijfelen, maar\naan zich zelf, zich zelf alleen; want hij is niet het slachtoffer der\nmaatschappij , maar een akelig, onwaardig product.\nNeen, als ik dan ook Antoinette een weigemeenden raad mocht\ngeven — al zal zij dien wellicht wraken — het zou dien wezen om\nvoorloopig het .mélo-dramatische, heroique genre aan ouderen, en —\n\n208 BIBLIOGRAPHISCH ALBUM.\nvergeef mij, ervarener handen over te laten, en, in plaats van zich\naf te geven met "Vraagstukken die zelfs de Navorscher misschien\nniet kan beantwoorden," zich, althans den eersten tijd, te bepalen\ntot schetsen uit het huiselijk en intiem leven.\nWant, en dit is de hoofdoorzaak van de hardheid mijner oordeelvellingen,\n"je piqué pour mieüx attacher". Op dat gebied\nblinkt zij uit boven velen en velen, kan zij waarlijk iets voortreffelijks\nleveren. "Ida" en een "Minnend Paartje," "Sukkeltje" en ook "Ons\nMarietje" (voor "Prinses" kan ik ten Brinks hooge bewondering\nniet deelen), vooral Ida, en die twee oudjes, zijn kunstjuweeltjes\n, zoo fijn, zoo teer, zoo schoon van opvatting en uitvoering\',\ndat zij veel doen vergeven; omdat men niet gemakkelijk, noch\nhier, noch in den vreemde, waardiger exemplaren zal vinden van het\ntegelijk minutieuse en geniale der natuurgetrouwe vaderlandsche\nkunst.\nDie zeldzame kabinetstukjes zijn het, die mij met hartgrondige blijdschap\nin Antoinette een ontluikend Hollandsch genie doen begroeten,\ndat reeds veel heeft gegeven en de heerlijkste vruchten belooft.”\n\n(credits:De Digitale Gids, www.arik.nl (non-OCRed scans of original pages))']
|