Mevrouw Elise van Calcar ARTICLE Netherlands
| Title | Mevrouw Elise van Calcar |
|---|---|
| Is same as work | Mevrouw Elise van Calcar |
| Author | Conrad Busken Huet |
| Reference | |
| Place | Netherlands |
| Date | 1880 |
| Quotation | |
| Type | ARTICLE |
| VIAF | |
| Notes | ['herdrukt in LFK XI 65-105 (Praamstra GV 437)\n\np.69:\nIk reken mevrouw Van Calcar onder de begaafdste niet alleen, maar ook onder de nuttigste nederlandsche vrouwen van tegenwoordig. Sedert meer dan dertig jaren dat zij voor de pers werkt, heeft zij in meer dan dertig geschriften denkbeelden gelegd die somtijds regtstreeks, altijd zijdelings, maatschappelijke hervorming bedoelen; hervorming van de opvoeding bovenal. Uit hare boeken, chronologisch gerangschikt, leert men den loop kennen dien in Nederland de openbare meening omtrent dit stuk gevolgd is. Die boeken zijn een kapittel uit de geschiedenis van ons land, in onzen tijd. Zij blijven belangwekkend, ook wanneer men besluit dat de talenten der schrijfster geen hoogen dunk van onze gemiddelde ontwikkeling geven. Mevrouw Van Calcar\'s geschriften wijzen op leemten in de nederlandsche beschaving. Zij wijzen ook op leemten in de beschaving van mevrouw Van Calcar zelf.\n\n70\nIn een opstel over haar door eene jongere Elise, jufvrouw Haighton, is onlangs de juiste opmerking gemaakt dat de oudere (groot voorregt voor eene maatschappelijke hervormster die, bij het apostolaat der daad en des woords, het apostolaat der pen voegt) in ongewone mate de gaaf der satire bezit. Sommige van mevrouw Van Calcar\'s karikaturen zijn inderdaad kostelijk. Reeds dadelijk in haar eerste voorname werk, - den roman Hermine, verschenen in 1850, - komt een zendeling geworden kunstschilder van deftigen huize, komt een steil gereformeerd oefenaar uit de volksklasse voor, die om strijd een gezonden lachlust wekken, vermengd met een overblijfsel van deernis. \n\n75\nDe geduchte regter [Isaac da Costa] ontving haar met een heuschen, aartsvaderlijken, oudtestamentischen groet (‘Wees gezegend, mijne dochter!’), en zeide van hare proeven zoo veel goeds dat zij van dat oogenblik zich tot het auteursambt als aangesteld gevoelde. ‘Dit was de dag mijner inzegening’, herinnert zij met zekere plegtigheid.\n\nAlleen zou het eerlang uitkomen dat zij, van wie Da Costa getuigde: ‘Indien gij mijne dochter waart, zou ik trotsch op u zijn’, niet bovenal door dochterlijke gezeglijkheid schitterde. Een jaar later zag de roman Hermine het licht; en zoo onzacht werd daarin de vinger gelegd op sommige zwakheden der gereformeerde orthodoxie in Nederland, dat men van die zijde Elise losliet: eerst Da Costa\'s vrienden, toen ook Da Costa zelf. ‘Zij is niet van de onzen’, heette het; ‘zij is niet zuiver in de leer; wij kunnen haar niet gebruiken.’\n\n76\nDe geheele Hermine is dichterlijk, zoo men wil. Dichterlijker dan één der andere boeken van mevrouw Van Calcar, als men daarmede de opbruischende geestdrift van een jong gemoed bedoelt dat, door denkbeeldige wezens, schepselen van eigen fantasie en tolken van eigen waarneming of ervaring, voor het eerst met kracht laat uitspreken wat daarbinnen omgaat. Heeft men de keus van het onderwerp (verborgenheden der zedekunde, godsdienstige strijdvragen) eenmaal laten gelden, dan zal men in onze nieuwere letteren niet gemakkelijk een tweede voorbeeld van zoo veel onstuimigheid in de behandeling \n[p. 77]\nvinden. Door eene soortgelijke hoogere aanblazing gedreven, trok in Indiana en in Lelia, andere eerstelingen, George Sand te velde tegen hetgeen zij vooroordeelen noemde, of verheerlijkte zij hetgeen als eene zuiverder waarheid door haar erkend werd.\n[...]\nZelfs houd ik het er voor dat men, onafhankelijk van letterkundige verdiensten, de eigenlijke beteekenis der ongemeene vrouw, voor haar land en haar tijd, daarin te stellen heeft. Haar geloof en haar afschuw maken haar persoon tot een vereenigingspunt voor velen die in de veldwinnende meening der eeuw, omtrent \'s menschen toestand na den dood, niet deelen kunnen. Het strekt mevrouw Van Calcar tot eer, vind ik, dat zij ter wille van haar lievingsdenkbeeld gaarne de soort van miskenning draagt, welke het spiritisme aan zichzelf en aan zijn grofzinlijken bijsmaak te danken heeft. In het algemeen vereert het de nederlandsche vrouwen dat onder haar er eene gevonden wordt die, vijandin van eene ziellooze ker-\n[p. 110]\nkelijke regtzinnigheid, onbezweken wacht houdt bij hetgeen zij als de slagader der christelijke openbaring beschouwt.\n\nDe wereldsche geluiden zelf, welke mevrouw Van Calcar bij tusschenpoozen voortbrengt, schijnen mij toe een onderdeel harer eigenaardige roeping te vormen. Voor de orthodoxie is zij van het begin af verloren geweest: voor eene op zelfverdediging bedachte minderheid van vrijzinnig geloovigen, zijn hare satiren geen verwerpelijk hulpmiddel.\n\nAltijd zullen velen zich te vergeefs zoeken op te dringen dat: ‘Tourne-toi sur le flanc et crève comme un chien!’ als eene bevredigende oplossing der raadselen van het menschelijk leven te beschouwen zij. Altijd zullen die velen het aangenaam vinden zoo, nevens het ontmoedigende, het belagchelijke dier zienswijs geestig in het licht gesteld wordt.\n\nMij althans zou het niet verwonderen zoo mevrouw Van Calcar meer en meer zich een aanhang vormde, en zij eindigde met, onder de zinspreuk: ‘Zoo is het dan waarheid, zusters, dat men elkander wederziet!’ een zigtbaar of onzigtbaar nederlandsch vrouwegenootschap tot aankweeking van godsdienstig leven te stichten.\n\nstandardizingsept12AsK\nJudgment/evaluation :\n-\tPositive about author: "Ik reken mevrouw Van Calcar onder de begaafdste niet alleen, maar ook onder de nuttigste nederlandsche vrouwen van tegenwoordig"\n-\t"... BUT ...": "Zij wijzen ook op leemten in de beschaving van mevrouw Van Calcar zelf."\n\nTaking the author seriously :\n-\tUse of irony: Busken Huet uses irony, but also points to Van Calcar\'s use of satire\n\nProviding anecdotes about her :\n-\tTalent for activities other than writing\n-\tLife struggles and hardships\n-\tEducation\n\nGender: \n-\tCorresponds to female norms (pos.): inspires and gathers other women\n\n\nCBH\n\nhist.mrt14'] |
No works found